Đây là thành tựu đặc biệt không chỉ với ngành dệt may mà còn mang lại sự phát triển của ngành nông sản Việt Nam, từ đó nâng cao thu nhập cho nông dân.
Hướng tới thời trang xanh từ vải lá dứa
Mới đây, Textile và Ecofa Việt Nam đồng chính thức giới thiệu tơ, sợi, vải sinh thái Ananas được sản xuất từ xơ lá dứa (thơm), một phế phẩm nông nghiệp phổ biến tại Việt Nam.
Sau thời gian dài nghiên cứu, thử nghiệm và phát triển ý tưởng “Biến tài nguyên dứa tự nhiên chưa được tận thu sau canh tác thành sợi vải tự nhiên bằng phương thức sản xuất đại trà”, Textile và Ecofa Việt Nam đã thành công để đưa vào sản xuất quy mô lớn.
Đây là thành quả hợp tác chiến lược giữa Ecofa Việt Nam - đơn vị Sản Xuất Tơ Dứa (cottonized fiber) và Bảo Lân Textile - đơn vị Phát triển & Cung cấp các giải pháp R&D sợi vải theo yêu cầu cho các doanh nghiệp dệt may, thương hiệu thời trang.
Hiện vải sinh thái Ananas đã được Cục sở hữu trí tuệ bảo hộ thương hiệu, đánh dấu bước ngoặc khi lần đầu Việt Nam thành công sản xuất quy mô lớn một chất liệu dệt may sinh thái gốc xơ thực vật.
Lần đầu tiên, tơ, sợi, vải dứa eco xuất xứ Việt Nam có thể cung cấp đại trà đến các nhà sản xuất sợi, vải, nhãn hàng may mặc, thời trang, phụ kiện, nội thất… (Trước đó, sợi vải dứa hầu như chỉ được thực hiện thủ công với số lượng nhỏ dành cho nhóm người dùng đặc thù).
Bên cạnh đó cũng là lần đầu tiên, thị trường sợi vải eco made in Vietnam đảm bảo chuỗi cung ứng nguyên liệu dệt may minh bạch nguồn gốc Việt (originated in Vietnam), từ thu hoạch lá dứa, tách xuất xơ thô, đến sản xuất tơ, cung cấp sợi, phân phối vải dệt thành phẩm,...
Xuất hiện bằng phương thức phi truyền thống, câu chuyện vải sinh thái Ananas minh chứng cho tư duy “làm chủ khái niệm đến sản xuất”.
Sau 3 năm thử nghiệm và cải tiến, vải Ananas không chỉ bổ sung thêm sản phẩm mới cho thị trường sợi vải sinh thái made in Vietnam, mà còn làm giàu hơn giá trị thụ hưởng khách hàng có thể nhận, nhằm cải thiện nhận thức và niềm tin về nguyên liệu Việt, đó là chuỗi cung ứng nguyên liệu dệt may minh bạch nguồn gốc, một trong các tiêu chí chọn nhà cung cấp của các nhãn hàng thời trang toàn cầu.
“Trong bối cảnh ngành dệt may trong nước và thế giới vẫn còn đang thiếu nguyên liệu sản xuất hướng đến Thời Trang Xanh, việc Bảo Lân Textile cùng Ecofa Việt Nam thành công nghiên cứu và sản xuất đại trà, khép kín tơ sợi dứa đủ chất lượng làm vải may mặc, có tác động rất tích cực đến nhu cầu và sự phát triển ngành dệt may, không chỉ trong biên giới Việt Nam”, bà Nguyễn Thị Tuyết Mai - Phó Tổng thư ký Hiệp Hội Dệt may Việt Nam (VITAS) nói và cho biết, thành quả đánh dấu bước ngoặt lớn cho sự kết nối giữa ngành nông nghiệp trồng dứa Việt Nam và xu thế Thời Trang Xanh toàn cầu.
Như vậy, lần đầu tiên, chất liệu từng chỉ phục vụ số ít người “có điều kiện” ở những thế kỷ trước, nay đã có thể dễ dàng tiếp cận người dùng đại chúng.
Việc “Biến phế phẩm trồng dứa thành sợi vải may mặc” với quy trình được hiểu đơn giản là tách xuất xơ dứa thô (cùng màu và độ dài) từ lá, rồi “bông” xơ thô thành tơ (đảm bảo đồng đều màu, độ ẩm, dài và mảnh). Lúc này, tơ dứa mới được dùng kéo sợi, dệt vải.
Tạo sinh kế, nâng cao thu nhập cho nông dân
Sản xuất được tơ dứa “bông” ở quy mô lớn là yếu tố quyết định thành công của ý tưởng “sản xuất đại trà sợi vải dứa cho người dùng đại chúng”. Bởi, các phương thức kéo sợi bằng xơ dài thủ công không thể tạo ra sản lượng tơ đủ tiêu chuẩn vào nhà máy sợi, dệt. Thực tế, nhiều đơn vị khởi nghiệp trong khu vực đã thất bại ở bước này.
Hiện đơn vị sản xuất đã hợp tác với nông dân và hợp tác xã ở tỉnh Điện Biên, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An và Tiền Giang để thu hoạch lá dứa. Sau đó tiến hành sản xuất “bông” tơ dứa bằng máy do nhà sáng lập, kỹ sư trẻ Đậu Văn Nam sáng chế.
Theo đơn vị sản xuất, việc thử nghiệm bắt đầu vào giữa năm 2021. Đầu năm 2024, đơn vị đã có thể cung cấp 18 tấn tơ dứa từ hơn 1 triệu tấn lá dứa thu hoạch mỗi tháng. Dự kiến sản lượng sẽ tăng lên 50 tấn/tháng vào cuối năm 2025.
“Sở dĩ trước đó, việc tái chế tài nguyên dứa tự nhiên sau canh tác thành tơ sợi hữu ích cho dệt may chưa hiện thực hóa tại Việt Nam là bởi những hạn chế về máy móc, thiết bị, công nghệ. Ecofa Việt Nam có thế mạnh này; và chúng tôi không muốn bỏ lỡ cơ hội là người đầu tiên. Quy trình sản xuất tơ dứa quy mô lớn bằng máy được hoàn thiện dần qua nhiều năm thử nghiệm thất bại. Tuy nhiên may mắn với sự hợp tác với đơn vị chuyên môn trong lĩnh vực R&D sợi vải sinh thái, sở hữu mạng lưới khách hàng rộng khắp nên cả hai đã thành công trong việc sản xuất đại trà đưa ra thị trường”, nhà sáng lập Đậu Văn Nam chia sẻ.
Theo kỹ sư Đậu Văn Nam, quy mô sản xuất càng lớn sẽ giúp thúc đẩy càng nhiều chỉ số tích cực, như tạo sinh kế và tăng nguồn thu nhập cho người nông dân, kiểm soát và giảm thiểu những tác động xấu đến môi trường do phế phẩm nông nghiệp Việt Nam, cải thiện sức khỏe đất trồng trọt, bảo vệ hệ vi sinh vật dưới tầng canh tác, và đặc biệt, góp phần xây dựng mạng lưới kinh tế tuần hoàn địa phương…
Việc sản xuất có thể pha trộn tùy chỉnh với các sợi sinh thái khác: bông hữu cơ (organic cotton), Bamboo Biocell, lụa, len…, từ đó Ananas đem đến đa dạng chất liệu phổ biến: jean, thun, khăn lông, vải dệt thoi, vải dệt kim… phục vụ mọi hoạt động đời sống.
Sản phẩm được Viện Nghiên cứu Dệt may TP.HCM (VTRSI) và Tổ chức Kiểm tra & phân tích kỹ thuật Nissenken (Nhật Bản) cấp chứng nhận cho 4 tính năng vượt trội, gồm độ bền vải, khử mùi tự nhiên trên sợi, kháng khuẩn tự nhiên trên sợi, chống UV tự nhiên trên tơ.
“Sợi vải dứa là một chất liệu đã tồn tại nhưng chúng tôi đã cùng nhau phát triển như một thương hiệu mới mang tinh thần khởi nghiệp. Câu chuyện hấp dẫn của nó chắc chắn sẽ được đại chúng đón nhận”, ông Dave Quách – nhà sáng lập Bảo Lân Textile nói và cho biết, Ananas tự tin có thể song hành với cả xu hướng thời trang thương mại và thời trang ứng dụng và những lợi ích của sợi vải dứa sinh thái Việt Nam sẽ đến được với người dùng rộng khắp thông qua các thương hiệu may mặc yêu thích của họ.
